فاطمه دانشور بنیان گذار و مدیر عامل مهرآفرین که سال گذشته به ریاست کمیسیون مسئولیت اجتماعی شرکت های اتاق بازرگانی ایران برگزیده شد در تلاش است تا از طریق جایگاهی که در اتاق بازرگانی ایران دارد مسئولیت اجتماعی را که در کشورهای پیشرفته مفهومی جا افتاده است، در میان سازمان های ایرانی نیز گسترش دهد.در راستای همین هدف، نخستین میزگرد "کمیسیون مسئولیت اجتماعی" اتاق بازرگانی ایران، شنبه 24 تیر با حضور نمایندگان شرکت‌های همراه اول، سایپا، ساپکو، تام ایران خودرو، مپنا، کیسون و باندگاز کاوه، و نیز نمایندگان "مرکز ترویج مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها" برگزار شد. این میزگرد، نخستین قسمت از میزگردهای هشت‌گانه‌ای است که خواهد کوشید تا با بهره‌گیری از نقطه‌نظرات کارآفرینان بخش خصوصی، اقتصاددانان و نیز فعالان رسانه‌ای، راهکارهایی را برای ورود موثر اتاق بازرگانی ایران به عرصه ارتقای اخلاق کسب و کار در کشور تدوین نماید.

در آغاز این میزگرد، فاطمه دانشور، عضو اتاق بازرگانی ایران و رئیس کمیسیون "مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها"، توسعه نگاه علمی و استفاده از تجربیات موفق جهانی در عرصه مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها را، به عنوان مهم‌ترین وظیفه کمیسیون نوپای تحت مدیریت خود اعلام کرد و افزود: «در کنار مفهوم "کمک‌های خیریه" که به طور سنتی در بین ثروتمندان ایرانی رایج بوده، ما باید تلاش کنیم تا نگاه علمی‌تر در چارچوب "مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها" (CSR) را نیز، در میان شرکت‌های ایرانی بسط دهیم. هم‌اکنون مفهوم CSR در محافل بسیاری از کشورهای دنیا مفهومی کاملا جاافتاده بوده و در این چارچوب محافل آکادمیک، مدیران رده‌های مختلف شرکت‌ها، و نیز فعالان سازمان‌های غیردولتی یا همان NGOها می‌کوشند تا با شیوه‌هایی علمی، راهکارهایی برای افزایش راندمان و بیشینه‌سازی تاثیرگذاری برنامه‌های شرکت‌ها در حوزه مسئولیت‌پذیری اجتماعی ارائه دهند»

فاطمه دانشور همچنین به برنامه اتاق بازرگانی ایران در زمینه ترجمه و انتشار کتاب‌های قوی در حوزه CSR اشاره کرد و هدف از آغاز برگزاری میزگردهای تحلیلی در این زمینه را نیز، "رساندن ایران به جایگاه مناسب در حوزه اخلاق کسب و کار" عنوان نمود. وی افزود: چشم‌انداز ما در کمیسیون مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، این است که ظرف چهار سال آینده، شرایطی ایجاد کنیم که مفهوم مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها، به طور دقیق و علمی در فضای شرکت‌ها پررنگ شود.

تاثیر مثبت CSR بر ارتقای اعتبار برند شرکت‌ها

در ادامه این میزگرد، نمایندگان تعدادی از شرکت‌های منتخب که به این جلسه دعوت شده بودند، به شرح برخی از برنامه‌های خود در حوزه مسئولیت‌پذیری اجتماعی پرداختند، از فعالیت‌های دوستدار محیط زیست گرفته تا حمایت مالی از تعدادی از پروژه‌های برتر NGOها؛ و از برگزاری کلاس‌های آموزشی برای مردم بومی و به‌کارگیری آنها در پروژه‌های پیمانکاری گرفته تا برگزاری کلاس‌های اموزشی با هدف ارتقای مهارت‌های حرفه‌ای در مناطق محروم کشور، برنامه‌هایی با هدف کمک به پیشگیری و نیز ترک اعتیاد در میان کارکنان و . . .

سپس حاضران در جلسه، به نقد نقاط قوت و ضعف برنامه‌های CSR هر شرکت پرداختند.

همچنین موضوع دیگری که توسط نمایندگان چند شرکت مورد تاکید قرار گرفت، مزیت‌های ناشی از اجرای برنامه‌های موفق CSR بر بهبود تصویر بیرونی و ارتقای وجهه برند شرکت‌ها در عرصه افکار عمومی بود؛ فرآیندی که در بلندمدت به شکل‌گیری رابطه‌ای «برنده_برنده» منجر می‌شود.

مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها نباید فرد_محور باشد

پس از مباحثات نمایندگان شرکت‌های حاضر در این میزگرد، مهندس امیدوار، مدیر مرکز ترویج مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و مجری این برنامه، هدف نهایی برنامه‌های ترویجی در حوزه مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها را، "نفوذ CSR به عنوان جزئی ثابت از استراتژی و فرهنگ سازمانی هر شرکت" عنوان نمود و اضافه کرد: اگر روح مسئولیت‌پذیری اجتماعی در فرهنگ سازمانی یک شرکت تزریق نشود، برنامه‌های مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها فردمحور بوده و با تغییر مدیران شرکت، ممکن است میزان مسئولیت‌پذیری اجتماعی بسیار کمرنگ شود.

علیرضا امیدوار در ادامه افزود که هر پروژه CSR، با دو پرسش کلیدی مواجه است: اولا چگونه می‌توان میزان اثرگذاری و راندمان پروژه مذکور را افزایش داد؟ ثانیا، چگونه می‌توان بین منافع هر شرکت و پروژه‌های مرتبط با مسئولیت‌پذیری اجتماعی، جمع نمود؟ یعنی مثلا اگر شرکت ما این برنامه CSR را اجرا کند، آیا باعث نمی‌شود در عرصه کسب و کار از شرکت‌های رقیب عقب افتد؟

سپس نمایندگان شرکت‌های حاضر در این میزگرد، به بیان نقطه‌نظرات خود در زمینه دو پرسش فوق پرداختند. یکی از پاسخ‌های مهم طرح‌شده برای پرسش نخست، لزوم تمرکز کمیسیون مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها بر انجام کارهای پژوهشی در این حوزه، و نیز ثبت و اطلاع‌رسانی پیرامون جزئیات تجربیات موفق در حوزه CSR بود.

همچنین در پاسخ به پرسش دوم، جمع‌بندی دیدگاه‌های مطرح‌شده از سوی نماینده "همراه اول" به این شکل بیان شد: «در یک رویکرد مبتنی بر کرامت انسانی، نباید محور اصلی CSR را بر افزایش سوددهی در کوتاه‌مدت قرار داد، بلکه به مفاهیمی مانند توسعه پایدار شرکت‌ها باید توجه نمود، یعنی تناسب بین رشد اقتصادی و اجتماعی و محیط زیستی. یعنی توسعه CSR در بلندمدت می‌تواند تار و پود فرهنگ ما را ارتقا دهد و از قبال چنین اتفاقی، در بلندمدت قطعا همه فعالان کسب و کار منتفع خواهند شد»

به دنبال جایگاهی در شأن شرکت‌های ایرانی هستیم

در پایان، فاطمه دانشور به این مساله اشاره کرد که بارها دیده است سرمایه‌گذارانی کسب و کارهای پرمنفعتی در مناطق محروم کشور انجام داده‌اند و سودهای هنگفتی به دست آورده‌اند، و در همان منطقه انبوه خانواده‌هایی هستند که از شدت فقر شناسنامه کودکان خود را می‌فروشند. و وقتی به آنها می‌گوییم چرا حاضر نیستید هیچ مبلغی را برای برنامه‌های CSR در منطقه همسایگی معادن پردرآمد خود اختصاص دهید، می‌گویند که این‌ها مساله وظیفه دولت است!

وی اضافه کرد که این مشاهده وی، در حالی است که الان در اغلب کشورهای اروپایی، بخش عمده شرکت‌ها استراتژی‌های مکتوب و دقیق CSR در حوزه برنامه‌های انسان‌دوستانه و نیز برنامه‌های دوستدار محیط زیست دارند و هیچ کدام نمی‌گویند این‌ها فقط و فقط وظیفه دولت است. بنابراین چنین وضعیتی شایسته ما که در فرهنگ خود انبوه حکمت‌های مرتبط با کرامت انسانی و نوعدوستی و امثالهم داریم، نیست. و کمیسیون مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در اتاق بازرگانی، به دنبال آن است که جایگاهی در شأن ایران را در حوزه مسئولیت‌پذیری اجتماعی برای شرکت‌های ایرانی ایجاد کند.

لازم به ذکر است که دومین میزگرد بررسی وضعیت مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، 25 مرداد با حضور چهره‌های آکادمیکی همچون دکتر احمد میدری و دکتر عباس آخوندی در اتاق بازرگانی ایران برگزار خواهد شد.