روز 11 بهمن ماه همایش ملی مددکاری اجتماعی با شعار آینده مشترک در سایه عدالت اجتماعی، به مناسبت روز ملی مددکاری اجتماعی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با حضور اساتید و فعالان این حوزه و جمعی از مددکاران اجتماعی کشور برگزار شد.

در این جشن ضمن سخنرانی‌های تخصصی و آسیب شناسانه، از مددکاران اجتماعی برگزیده کشور نیز تقدیر شد. 5 نفر از مددکاران اجتماعی موسسه خیریه مهرآفرین به عنوان مددکاران اجتماعی نمونه کشور در حوزه سمن‌ها معرفی و مورد قدردانی قرار گرفتند. مریم صبور و صدیقه احمدیار از شعبه کرج، بهاره نوروزی از شعبه کرمانشاه، اکرم سعادتپور از شعبه نیشابور و نسرین باجلان از شعبه تهران موسسه مهرآفرین ، مددکاران اجتماعی بودند که مورد تقدیر واقع شدند.

همچنین در پنل تخصصی با شرکت اساتید این حوزه، موضوع حمایت اجتماعی از کودکان و چالش‌های ارائه خدمات به آنان مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در این پنل دکتر به پژوه عضو هیأت علمی دانشکده روانشناسی و تربیتی دانشگاه تهران به رویکرد چند فرهنگی و رویکرد یکپارچه در کار با کودکان اشاره کرد و ضمن طبقه بندی نشانه‌های اختلالات رفتاری در کودکان، منشأ این اختلالات را در خانواده دانست. این استاد دانشگاه همچنین با اشاره به اهداف مددکاری اجتماعی، تأکید کرد که مددکاران اجتماعی باید در حوزه روانشناسی دانش و تجربه زیادی داشته باشند تا بتوانند به کودکان خدمات حمایتی بهتری ارائه دهند.

دکتر حبیب آقابخشی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، رویکرد مددکاری اجتماعی سلامت نگر را در مقابل الگوهای سنتی و زیست پزشکی مطرح و تأکید کرد که این رویکرد سلامت نگر در طیفی انجام می شود که یک سر طیف مددکاران اجتماعی  و سر دیگر آن سیاستگذاران هستند، لذا این یک رویکرد چند وجهی است که عوامل مختلفی در آن دخیل هستند.

خانم دکتر عادلیان عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی نیز با اشاره به پیمان نامه کودک موضوع رفاه کودک را مطرح کرد و رویکرد کودک محور را در کشورهای سوئد، استرالیا و کانادا مورد بررسی قرار داد. این استاد دانشگاه همچنین تأکید کرد که رویکرد کودک محور با دو مفهوم کلیدی حق کودک و نیاز کودک در پیوند است که باید در سطح کلان مدنظر قرار گیرد.

دکتر ملیحه عرشی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی نیز نظام‌های رفاه کودک را در دنیا مد نظر قرار داد و به پروژه سوپروایزری کودک آزاری در کشورهای دیگر اشاره کرد.

سخنرانی دکتر حبیب الله مسعودی فرید، عضو گروه سلامت اجتماعی فرهنگستان و مدیر خدمات اجتماعی و پشتیبانی مهرآفرین نیز به موضوع ضرورت و چالش ارائه خدمات به کودکان در معرض آسیب‌های اجتماعی اختصاص داشت. دکتر فرید رویکرد کل نگر و فرایندی در بحث کودکان را مطرح کرد و سال‌های ابتدای کودکی را به گفته سازمان جهانی بهداشت، یک فوریت خاموش و یک فرصت بی همتا دانست و گفت:« کودک در ابتدای تولد صد میلیارد سلول عصبی در مغزش وجود دارد و صد تریلیون ارتباطات عصبی، اما سیستم بدن ما این گونه است که از هر چیزی که در بدن‌مان استفاده نکنیم به تدریج تحلیل می‌رود از جمله مغز. اگر محرک‌های محیطی نباشد، اگر تغذیه مناسب برای کودک وجود نداشته باشد میزان سلول‌های مغز کاهش پیدا می کند و این خیلی مهم است که کودک ما از این صد میلیارد سلولی که دارد، با چند تا از آنها به دوران خردسالی و نوجوانی قدم می‌گذارد؟»

این متخصص پزشکی اجتماعی با اشاره به این که85 درصد تکامل مغز انسان‌ها تا 5 سالگی اتفاق می افتد، تأکید کرد:« این تکامل دوران کودکی فوق العاده اهمیت دارد و کاملا تحت تاثیر محیط پیرامون است. هر اقدامی که می‌خواهیم ثمربخش باشد باید در همان سال‌های ابتدای کودکی انجام شود چرا که بعد از آن این اثربخشی بسیار کمتر می‌شود.مطالعات نشان داده ناملایمات دوران کودکی می تواند در رشد شناختی کودکان تاثیر گذار باشد؛ همچنین روی هورمون‌ها، سیستم ایمنی بدن و پاسخ به استرس نیز تأثیرگذار است.»

او در ادامه به تأثیر فقر در رشد کودک پرداخت و گفت:«در واقع فقر استرس خانواده را زیاد می‌کند و احتمال سو رفتار و آزار را نسبت به کودکان بالاتر می‌برد. احتمال غفلت و ناامنی غذایی ایجاد می کند و کودکان در چنین خانواده‌هایی بیشتر در معرض خشونت خانوادگی قرار می‌گیرند. بچه‌هایی که ما در موسسه مهرآفرین می‌بینیم در پاتوق‌ها زندگی می‌کنند، یا پدر و مادرشان معتاد هستند، قطعا در این شرایط نمی توانند به رشد شناختی مطلوب برسند و استرس مزمن می تواند محور هیپوتالاموس، هیپوفیز، آدرنال و سیستم لیمبیک کودک را تحت تأثیر قرار دهد و منجر به آسیب شود.کودکانی که در معرض سوءرفتار هستند حتی تغییرات آناتومیکی در بدن و مغز آنها ایجاد می‌شود که این می‌تواند قوه یادگیری و حافظه آن‌ها را دچار اشکال کند. در واقع بدرفتاری با کودکان روی ژن آنها در دراز مدت تاثیر می‌گذارد و خروجی‌اش افسردگی، اختلالات اضطرابی، دردهای مزمن، اختلالات قلبی عروقی، بالا بردن ریسک خودکشی، اختلالات متابولیک مانند دیابت و تضعیف سیستم ایمنی بدن است.»

دکتر فرید به چالش‌های کار در حوزه کودک در کشور اشاره کرد و گفت: «ما نظام رصد وضعیت کودکان نداریم یعنی child report  نداریم. خیلی از کشورها وقتی سالانه رییس جمهمور می‌خواهد گزارشی از اقداماتش بدهد، یک فصل کامل از گزارش درباره کار در حوزه کودکان است که ما چنین چیزی نداریم. همچنین در بعضی از کشورها پیمایش‌هایی برای خانواده‌های تک والد وجود دارد که باز هم ما چنین چیزی نداریم؛ حال چه خانواده زن سرپرست باشد چه مرد سرپرست برای کودکان این خانواده‌ها آسیب‌ها و مشکلاتی وجود دارد که باید بررسی و پیشگیری شود. ما اگر نگاه سیستمی به موضوع کودک در عرصه‌های مختلف داشته باشیم یعنی مداخله هم روی خود کودک، هم خانواده و هم محیط پیرامونی صورت بگیرد، می توانیم تاثیرگذار باشیم.»

او در پایان کودکان را آینده کشور دانست و تأکید کرد:« آموزش کودکان و وضعیت کودکان هر کشور، شاخص توسعه آن کشور هستند. در شرایطی که تعداد زیادی کودکان در معرض آسیب وجود دارند، رویکرد صرفا نخبه پروری در کشور کارآمد نیست بلکه حاکمیت باید برای پر کردن این فاصله و رساندن سطح کودکان اقشار ضعیف به سطح کودکان متوسط اقدام کند. قطعا راه پیشرفت کشور ما از حوزه نفت نمی گذرد، از حوزه کودکان می‌گذرد به شرطی که به آن‌ها توجه کنیم.»