چالش‌های نماینده حقوقی موسسه خیریه مهرآفرین در گرفتن شناسنامه برای کودکان فاقد هویت / به ساقی مواد پول داده‌ام تا شناسنامه مادر را از گرو دربیاورم!

یکی از چالش‌های مهرآفرین در کار کردن با کودکان بدسرپرست فقدان اوراق هویتی تعدادی از این کودکان است. در میان قشر آسیب دیده کودکان بدون شناسنامه‌ای وجود دارند که در اثر غفلت والدین اوراق هویتی دریافت  نکرده‌اند و به همین دلیل از حقوق اولیه اجتماعی مثل تحصیل و درمان محرومند. اولین اقدامی که مهرآفرین در مورد این کودکان در دستور کار قرار می‌دهد، پیگیری صدور شناسنامه و کارت ملی است که توسط واحد حقوقی  موسسه خیریه مهرآفرین انجام می‌شود.

به مناسبت روز ثبت احوال با پیمان محمدپور، نماینده واحد حقوقی مهرآفرین درباره چالش‌های پیگیری اوراق هویتی کودکان تحت حمایت مهرآفرین گفت و گویی کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

 در کل کشور حدود ششصد پرونده داریم و فقط در تهران حدود 80 پرونده در جریان است که مشغول پیگیری‌شان هستیم.

به غیر از اتباع که بحث‌شان جداست، در مورد کودکان ایرانی علل مختلفی در کار است. مثلا پدر و مادر اوراق زوجیت ندارند، یا کودک اثبات نسب نشده‌ است، یا از بیمارستان گواهی ولادت برای کودک دریافت نکرده‌اند به این دلیل که مادر پول بیمارستان را نداده و فرار کرده است. یا مثلا به بیمارستان مشخصات غیر داده‌اند به این خاطر که می‌خواستند بچه را بفروشند.

 فرایند هر پرونده متفاوت است و بستگی به موضوع آن پرونده دارد. یعنی هر پرونده را اول من بررسی می‌کنم که چه شرایطی دارد، چه مدارک هویتی دارد، چه مستندات و ادله‌ای دارد؛ آیا پدر حضور دارد؟ مادر حضور دارد؟ بچه در بیمارستان یا در خانه به دنیا آمده است ؟ هرکدام این‌ها قوانین حقوقی خودش را دارد و مسیر پیگیری هرکدام فرق می‌کند.

  من از سال 96 تا الان حدود 60 پرونده را به سرانجام رسانده‌ام و اکنون هم حدود 80 پرونده در جریان است و در حال پیگیری آنها هستم.

** معمولا این فرایند چقدر طول می‌کشد؟
 این فرایند خیلی زمانبر است و حداقل سه، چهار ماه تا حداکثر دو سال ممکن است طول بکشد. چون این‌ها هرکدام بحث اثبات نسب دارند، بحث دی ان ای و آزمایشات ژنیتک دارند. الان من پرونده‌ای دارم که از سال 99 ارجاع شده اما هنوز نتوانسته‌ام شناسنامه را بگیرم چون پدر و مادر کودک هیچ‌کدام نیستند.

 یک سری مورد‌ها هست که پدر و مادر اصلا وجود ندارند و بچه پیش پدربزرگ یا مادربزرگ است که روند گرفتن شناسنامه این‌ها متفاوت است. یعنی ما اول باید اثبات نسب بگیریم؛ بعد حضانت‌نامه و قیم‌نامه بگیریم و بعد که تازه فهمیدیم مسئول قانونی این بچه کیست، باید آن شخص درخواست بدهد برای شناسنامه؛ بعد اگر این شخص مادربزرگ یا پدربزرگ پدری باشد باید درخواست دی ان ای بدهیم تا اثبات نسب از سمت جد پدری صورت بگیرد اما اگر بچه پیش جده مادری باشد مجبوریم شناسنامه فرضی برایش بگیریم.

شناسنامه فرضی شناسنامه‌ای است که برای کودک بدون هویت صادر می‌کنند تا فقط بتواند فعلا تحصیلش را انجام بدهد و یک سری حقوق اولیه اجتماعی داشته باشد تا بعد اگر پدر و مادری اعلام کردند که این بچه مال ماست با ضوابط دی ان ای و آزمایش ژنیتک، شناسنامه اصلی به اسم آنها صادر شود.

 یکی از سختی‌های این کار بحث زمانبر بودن فرایند است. دوم این که من به عنوان نماینده و تسهیلگر به دادگاه می‌روم و در بسیاری از موارد جواب من را نمی‌دهند و باید حتما مکاتباتی صورت بگیرد. مثلا دادگاه می‌گوید مادر بچه کجاست؟ من می‌گویم معتاد است، نیامده است. می‌گویند باید خودش بیاید. حالا من مددجو را از کجا پیدا کنم؟ خب برای تسریع این روند ما روی این پرونده‌ها وکیل گرفته‌ایم. در مواردی هم هست که بیمارستان اصلا جواب ما را نمی‌دهد و می‌گوید حتما باید پدر و مادر کودک بیایند تا ما گواهی ولادت بدهیم. در اینموارد هم من باید با نامه قضایی بروم تا گواهی ولادت را بگیرم. گاهی هم پیش می‌آید که پدر و مادر شناسنامه‌شان را به خاطر مواد مخدر پیش ساقی گرو گذاشته‌اند یا فروخته‌اند که من باید بروم المثنی شناسنامه‌ها و گواهی عکس از کلانتری بگیرم که اول بتوانم شناسنامه والدین و بعد شناسنامه بچه را بگیرم.

حتی شده که من رفته‌ام به ساقی مواد مخدر پول داده‌ام که فقط شناسنامه مادر را به من بدهد یا هزینه بیمارستان را پرداخت کرده‌ام تا شناسنامه مادر را که گرو بیمارستان است تحویل بگیرم. می‌خواهم بگویم که این کار دوندگی و سختی زیاد دارد ولی هر کدام از پرونده‌ها که موفق می‌شود، کمی خستگی از تنم درمی‌آید.